حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده (cost accounting) رشتهای از حسابداری مدیریت است که مربوط میشود به تنظیم بودجه، تعیین هزینههای استاندارد، تعیین هزینههای واقعی عملیات، تعیین هزینه مراحل تولید و دوایر یا محصولات، تجزیه انحرافات و تعیین سودآوری یا مصرف وجوه اجتماعی.
برای رسیدن به این هدفها، حسابها طبقهبندی، ثبت، تجزیه، تحلیل و تفسیر میشوند تا ارتباط هر هزینه با مراحل تولید و توزیع کالا و خدمات مشخص شود.
حسابداری صنعتی همان طور که از اسم آن هم مشخص است در ارتباط با صنعت و موسسات تولیدی کاربرد دارد، به همین دلیل این نوع از حسابداری بسیار مورد توجه مدیریت است.
در موسسات تولیدی یا کارخانهها به علت نوع فعالیت و همچنین شکل فروش محصولات، نیاز مدیریت به اطلاعات بهای تمام شده تولیدات، بسیار دقیق و حساس است زیرا در این نوع از موسسات، محصول نهایی از ترکیب مواد و هزینههای تبدیل – که همان دستمزد نیروی کار مستقیم و هزینههای سربار است – تولید میشود و به همین دلیل باید توجه خاصی به اقلام تشکیلدهنده بهای تمام شده داشته باشیم.
کاربرد حسابداری صنعتی
گاهی تصور میشود کاربرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به کارخانجات و صنایع تولیدی میباشد، هر چند شاید مشهورترین کاربرد آن در این جهت باشد ولی سایر مؤسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره میبرند.
امروزه از این شیوه در بانکها، شرکتهای بیمه، عمدهفروشیها، شرکتهای حمل و نقل، شرکتهای هواپیمایی، دانشگاهها و بیمارستانها در جهت کارایی بیشتر استفاده میگردد.
روشهای حسابداری صنعتی
روشهای حسابداری صنعتی به شش دسته تقسیم میشود که عبارتند از:
1) هزینهیابی جذبی
2) هزینهیابی مستقیم
3) هزینهیابی برآوردی یا تخمینی
4) هزینهیابی سفارش کار
5) هزینهیابی مراحل تولید یا مرحلهای
6) هزینهیابی استاندارد
هر یک از این روشها خود دارای توضیحات کاملی است ولی ما در اینجا به توضیح مختصری از سه مورد آنها اکتفا میکنیم.
? هزینهیابی جذبی یا کامل
شیوهای از هزینهیابی که در آن جمع هزینههای مستقیم و هزینههای ثابت در بهای تمام شده کالای ساخته منظور میشود.
بر عکس در هزینهیابی مستقیم، فقط هزینههای متغیر جزو بهای تمام شده محسوب میگردد و هزینههای سربار ثابت، جداگانه در حساب سود و زیان همان دورهای که هزینه به عمل آمده است منظور میشود.
? هزینهیابی مستقیم یا نهایی
این اصطلاح به معنای آن است که جمع هزینههای متغیر محصول را مهمترین مقیاس هزینه تولید آن محصول محسوب کنند؛ با این استدلال که هزینههای متغیر با میزان تولید و افزایش و کاهش آن، بالا و پائین میرود.
? هزینهیابی برآوردی یا تخمینی
الف) هزینهای که برای یک قرارداد یا تصمیم خاص پیشبینی شده است.
ب) مخارجی که پس از فروش ایجاد میشود.
منبع:education